“መቻቻልን የማያውቅና ለዲሞክራሲ ፀር የሆነ ሃይማኖትን መቻል አይጠበቅብንም” መጋቢ ዘሪሁን

• “ይህ በልዩነታችሁ ያጌጠ የመቻቻል ባህል ሁሌም ከእናንተ ጋር የሚቀጥል እንደይመስላችሁ ፤ ኢትዮጵያ ገና አልተፈተነችም፡፡” ዶ/ር አብዱላህ

(አንድ አድርገን ግንቦት ጊዮርጊስ 2004 ዓ.ም)፡- ባለፈው ሰኞ ከሰዓት ለሀገሪቱ ከጥቂት ዓመታ በፊት የእግር እሳት የሆነባት መንግስም ለመቆጣጠርና ለማስቆም ያልቻላቸው ጉዳዮች አንዱ በሀይማኖት አካባቢ ያለን ችግር ነው ፤ በመሰረቱ ቤተክርስያናች የዚህን ችግር ገፈት ቀማሽ እንጂ ችግሩን ካመጡት ጎራ የምትመደብ አይደለችም ፤ በፊት በፊት ከአክራሪ ሙስሊሞች የሚደርሰው ጉዳት ነበር አሳሳቢ ደረጃ ላይ የደረሰው ፤ አሁን ባለንበት ጊዜ ግን መንግስት የሚያካሂደው የልማት ስራ የቤተክርስያኒቱ የነገ ህልውና ላይ የሚታይ ችግር እየፈጠረ መሆኑን እያስተዋልን እንገኛለን ፤ በጊዜው ከኢህአዴግ ከፍተኛ ባለሥልጣናት መካከል የፌዴራል ጉዳዮች ሚኒስትር ዶ/ር ሽፈራው ተክለ ማርያምና ሌሎች ጥቂት ባለሥልጣናት  በአፍሪካ ኅብረት ኮሚሽን አዲሱ ትልቁ የመሰብሰቢያ አዳራሽ በሃይማኖት መቻቻል ዙሪያ  ዙርያ ለመምከር  ከኢትዮጵያ የሃይማኖት ተቋማት ጉባዔ ጋር እና ከተለያዩ ሀገራት ጉዳዩ ከሚመለከታቸው መንግስታዊ እና መንግስታዊ ያልሆኑ ተቋማት ጋር ተሰብስበው ነበር፡፡

የኢትዮጵያ የሃይማኖት ተቋማት ጉባዔ አባላት የኢትዮጵያ ኦርቶዶክስ ቤተ ክርስቲያን፣ የኢትዮጵያ የሙስሊሞች ጉዳይ ጠቅላይ ምክር ቤት፣ የኢትዮጵያ ካቶሊካዊት ቤተ ክርስቲያን፣ የኢትዮጵያ ኢቫንጀሊካል ቤተ ክርስቲያን ፌሎው ሺፕ፣ የኢትዮጵያ ሰባተኛ ቀን አድቬንቲስት ቤተ ክርስቲያንና የኢትዮጵያ ኢቫንጀሊካል መካነ ኢየሱስ ቤተ ክርስቲያን ሲሆኑ፣ ዓላማው በኢትዮጵያ አማኞች መካከል የማኅበራዊ፣ የሞራልና የመንፈሳዊ አንድነት ለመፍጠር፣ ግጭትና ብጥብጥን ለመከላከል፣ ሰላምና ልማት ለመገንባት፣ እንዲሁም የውይይት ባህል ለማስፋፋት ነው፡፡

     ባሳለፍነው ሳምንት ቅዱስ ሲኖዶስ ተነጋግሮ አቋም የያዘባቸው ጉዳዮች አንዱ ይህን በሚመለከት እንዲህ ይል ነበር  “

    ከቅርብ አመታት ወዲህ በሀገሪቱ መዲና በአዲስ አበባ የተጀመረው የኢትዮጵያ የሀይማኖት ተቋት ጉባኤ ፤ በሁሉም አህጉረ ስብከት ተቋቁሞ ይሰራ ዘንድ ቀደም ሲል በተሰጠው መመሪያ መሰረት በአብዘኞቹ አኅጉረ ስብከት ተመሳሳይ ተቋማት ተከፍተው ስራቸውን በማካሄድ ላይ ይገኛሉ ፤ ከዚህ አንጻር አገልግሎቱ እጅግ በጣም የጎላ ሲሆን መንግስታችንም የሀይማኖት ተቋማት ግንባር ፈጥረው የራሳቸውን ችግር በራሳቸው እንዲፈቱ ለማስቻል የሰላም ተቋሙ እንዲቋቋም መፍቀዱ የሚያስመሰግን መሆኑን እያደነቅን ፤ ተቋሙ ያልተቋቋመባቸው አህጉረ ስብከት ካሉ አቋቁመው ለሀገር ሰላምና ለህዝብ አንድነት ጠንክረው እንዲሰሩ ቅዱስ ሲኖዶስ ወስኗል፡፡” በማለት የተጀመረው ነገር ከማጠናከርና ወደ ታች ከማውረድ አኳያ አቋም መያዙ የሚታወስ ነው፡፡

በስብሰባው ላይ ፕሮፌሰር ቶማስ ሚኬል ‘Identifying Our Partners in Dialogue’ በሚል ርዕስ፣ መጋቢ ዘሪሁን ደጉ ‘Muslim Christian Co-existence in Ethiopia’ በሚል ርዕስ፣ ዶ/ር አብዱላህ አንቴፕሊ ‘Co-existence and Harmony in a pluralistic World: Gulen Movement as a Wording Model’ በሚል ርዕስ፣ ዶ/ር ሽፈራው ተክለ ማርያም ‘The New Religious Chapter in Ethiopia: The New FDRE Constitution and Practice’ በሚል ርዕስ ጥናት አቅርበዋል፡፡

መጋቢ ዘሪሁን ደጉ የኢትዮጵያ የሃይማኖት ተቋማት ጉባዔ ዋና ጸሐፊ ሲሆኑ፣ በጥናታቸው ሃይማኖትና የሃይማኖት መሪዎች ሰላምን፣ መቻቻልንና መግባባትን በመፍጠር በኩል ትልቅ ሚና እንደሚጫወቱ ገልጸዋል፡፡ ሃይማኖት ማኅበረሰቡ ለተለያዩ አደጋዎች የሚሰጠውን ምላሽ በመቅረፅ፣ ማኅበራዊ ኢፍትሐዊነትን በማጋለጥና የችግሮችን ማገገሚያ ቦታ በመፍጠር ትልቅ ሚናም እንዳለው አስረድተዋል፡፡ በጉባዔው አማካይነት የተለያዩ የሃይማኖት ተቋማት እጅና ልባቸውን አያይዘው በብሔራዊ ሰላምና ልማት ዙሪያ ለመሥራት መስማማታቸው ትልቅ ዕርምጃ መሆኑንም አመልክተዋል፡፡

"እርስ በርስ በመከባበር አንዳችን ለአንዳችን ዕውቅና ሰጥተን፣ የጋራ ችግራችን ላይ በጋራ ለመሥራት እንዲሁም አንዳችን ሌላችን ላይ የምንፈጽመውን ግጭት የማቆም ባህል በቀላሉ መፍጠር አይቻልም፤" ያሉት መጋቢ ዘሪሁን ሒደቱ ግን ሁሉን አቀፍ፣ ሰፊና ጥልቅ መሆን እንዳለበት አመልክተዋል፡፡ ይህን ለማድረግም ‹‹አመለካከታችን፣ ስሜታችን፣ ፍላጎታችንና እምነታችን ጭምር ሊቀየር ይገባል፤›› ሲሉም ገልጸዋል፡፡

"የሃይማኖት መቻቻል ማለት ሁሉንም ሃይማኖቶች በእኩልነት መቀበል፣ ሌሎችን የሚጎዱ ሃይማኖቶች የቀሰቀሷቸው ድርጊቶችን ከመተቸት መቆጠብ አይደለም፤" ያሉት መጋቢ ዘሪሁን፣ ‹‹መቻቻልን የማያውቅና ለዲሞክራሲ ፀር የሆነ ሃይማኖትን መቻል አይጠበቅብንም፤›› ሲሉ በሚወዱት የአንድ ጸሐፊ ጥቅስ አማካይነት ተናግረዋል፡፡

ዶ/ር አብዱላህ ባለው ሁኔታ ኢትዮጵያ እንዳትዘናጋ ግን አስጠንቅቀዋል፡፡ ‹‹ይህ በልዩነታችሁ ያጌጠ የመቻቻል ባህል ሁሌም ከእናንተ ጋር የሚቀጥል እንደይመስላችሁ፡፡ ኢትዮጵያ ገና አልተፈተነችም፡፡ ኢትዮጵያ ይበልጥ ስትበለጽግ፣ ለዓለም አቀፉ ማኅበረሰብ እጆቿን ይበልጥ ስትዘረጋ፣ በዓለም ላለው ተጨባጭ ሁኔታ ኢትዮጵያ ይበልጥ ስትጋለጥ ያኔ ትፈተናለች፡፡ አሁን በሚገባ እያጣጣማችሁት ያለው የወንድማማችነትና የእህትማማችነት ሁኔታ ያኔ ይፈተናል፡፡ ያኔ ነው ምን ያህል ጠንካራ ግንኙነት እንዳላችሁም የምትፈተኑት፤›› ብለዋል፡፡ በተጨማሪም ዶ/ር አብዱላህ በማሊ፣ ናይጄሪያና ኢንዶኔዥያ ተመሳሳይ ሁኔታዎች ውስጥ ጥንቃቄ ባለመደረጉ የመቻቻል ሁኔታ ችግር እንደደረሰበት ጠቅሰዋል፡፡ኢትዮጵያ ከሌሎች አገሮች ስህተት ተምራ ጠንካራ ዝግጅት በማድረግ በዓለም አቀፍ ክስተቶችም ሆነ በሌሎች ተግዳሮቶች የማይፍረከረክ ጠንካራ መሠረት እንድትጥል መክረዋል፡፡

ምንጭ ፡-  የ2004 ቅዱስ ሲኖዶስ የአቋም መግለጫ እና ሪፖርተር ጋዜጣ