በ ‹‹እውነትና ንጋት›› የአባ ሰረቀ ስልታዊ ማፈግፈግ

የመፅኀፉ አርዕስ፡- እውነትና ንጋት

የገጽ ብዛት ፡222

ዋጋው 30 ብር

ጸሀፊ ፡- አባ ሰረቀ ወልደ ሳሙኤል ቆሞስ

በተስፋዬ አዳነ

(አንድ አድርገን የካቲት 13 2004ዓ.ም)፡- ይህ መፅሀፍ ሶስት ክፍሎች አሉት ፡፡ ክፍል አንድ ነገረ ማሪያምን መነሻ በማድረግ ‹‹በጥንተ አብሶ›› ላይ የሚያጠነጥን ነው ፡፡ ክፍል ሁለትና ሶስት የመፅሀፉ አዘጋጅ እና ማህበረ ቅዱሳን የገጠማቸው ውዝግብ ያሳየናል ፡ በዛሬው ምልከታዬ እኔን (እናንተን) የሚመለከተው ክፍል ላይ አተኩራለሁ፡፡

የጸሀፊው መግቢያ መልዕክት

የጸሀፊው የመግቢያ መልእክት በሚል ርዕስ ስር ፀሀፊው ለፅሁፋቸው መነሻ የሆናቸውን ሶስት ምክንያቶች በማስቀደም ጀምራሉ፡፡ ሶስቱም ምክንያቶች ወደ አንድ አቅጣጫ ነው የሚያተኩሩት፡፡ በተከፈተባቸው የስም ማጥፋት ዘመቻ ማስተባበል ላይ (እሳቸው እደሚሉት) ፡፡

ፀሀፊው መፅሀፉን ለመፅሐፋቸው መነሻ ምክንያት የሆናቸው በእሳቸው ላይ የተከፈተው የስም ማጥፋት ዘመቻ ሀሰት እንደሆነ ለማስረዳት ሆኖ ሳለ ግራ በሚያጋባ ሁኔታ የነገስታቱን ታሪክ ሲያንቋሽሹ እና አሳፋሪ የሚባለውን ታሪካቸውን ብቻ መርጠው ሲኮንኑ ይታያሉ፡፡ ‹‹የአባቱን ቅምጥ ያገባና ከሁለት እህቶቹ ጋር የግብረ ስጋ ግንኙነት የነበረው›› ብለው የአንድ ንጉስ ታሪክ በማለት ከአንድ ገጽ በበለጠ ያሰፈሩት ይታያል(ገፅ 9 - 11) ምሁራዊ አፃፃፍ የጎደለው እና ኢ-ተአማኒ የሆነ ይህ የመግቢያ ክፍል በርካታ የታሪክ ጉዳዮችን ሲያነሳ (እንደ መፅሀፍ አቅም) አንድም ማጣቀሻ መፅሀፍ አይጠቅስም ፤ ያነሳቸው ሀሳቦች እውነት እንደሆኑ ሰነዶች ያስረዳሉ ፤ መረጃዎች ይጠቅሳሉ ፤ መዛግብት ያሳያሉ ፤ ከማለት ውጪ ለማረጋገጫነት የሚረዳ አንባቢም በነገሩ ላይ እርግጠኛ እንዲሆን የሚያስችል ሰነድ ፤ መረጃ እና መዝገብ አይጠቅስም፤ ይህ አንዳንድ የመንደር ወሬ ፈጣሪዎች ከሌላ የሰሙት ለማስመሰል ‹‹አሉ›› ‹‹ተባለ›› ፤ ‹‹ተደረገ›› ብለው እንደሚያስወሩት ያለ ነገር ይመስላል፡፡

ፀሀፊው ለምን ይቅርብኝ ብለው ያሰቡ ይመስለኛል፡፡ በገፅ 11  ላይ ‹‹የኢትዮጵያ ታሪክ በሚል መፅሀፍ ዋሊስ ባጅ እንዲህ ብሎ ይገልጸዋል ..ገፅ 283›› በማለት የእንግሊዘኛው ፅሁፍ እና የአማርኛው ትርጉም አስቀምጠዋል፡፡ በመሰረቱ የመፅሐፍ ርዕስ ተተርጉሞ አይጠቀስም፡፡ ይሁን መቼም ጸሀፊው የአፃፃፍ መሰረታዊ መርሆዎች አያውቁም ብንል እንኳን ለመፅሀፉ እና ለታሪኩ ተዓማኒነት ሲባል መቼ ? የት ሀገር ? በየት ማተሚያ ቤት? እንደታተመ መገለፅ ነበረበት፡፡ መፃፍ ስለተፈለገ ብቻ ፤ ሀገሪቱ ውስጥ ያለውን የመፃፍ ነፃነት በመጠቀም ማሳተሚያ ገንዘብ እና አሳታሚ ድርጅቶችን መከታ በማድረግ መጽሀፍ አይፃፍም፡፡ አሁንም ከመፅሀፉ መግቢያ አልወጣሁም ፤ በጣም ያስደነገጠኝ ስለ ፀሀፊው ያለኝ አመለካከት ገና ገመነሻው የለወጡብኝ ሁለት ሀሳቦች ላስነብባችሁ፡፡

‹‹…….በርካታ መነኮሳትም የቤተመንግስቱ ዘብ ጠባቂዎች እና ደጅ ጠኚ መሆን ጀመሩ፣.. በዚህ ምክንያት ነገስታቱ ቤተክርስትያኒቱን ለስልጣናቸው እንደ አንድ ታላቅ መብት አድርገው መጠቀም ቀጠሉ››ገፅ 11 እውነት መነኮሳቶቻችን ምንኩስናቸውን ትተው ወይም አፍርሰው የነገስታቶች ዘብ ጠባቂ ነበሩ ? መቼ ? የት ? እነማን ?  ይህን ልተወው እና ‹‹ የዘአጉዬ (ዛጉዬ) ንግስና ለማፋለስ ከፍተኛ አይነተኛ ሚና የተጫወቱ የሀይማኖት ስራዎች  ርስት ጉልት ወይም ሲሶ መንግስት የሚባል አዲስ ነገር ተፈጠረላቸው ፤ በእንቅስቃሴው የተሳተፉ እና ከፍተኛ ሚና የተጫወቱ የአንዳንድ ታላላቅ አበምኔቶች በቤተ መንግስት ታላቅ ስፍራ ተሰጣቸው ›› ገፅ 18 ይህ ሀሳብ  በማያሻማ ሁኔታ የአቡነ ተክለሐይማኖት ቅድስና  የማይደግፉ ወገኖች የሚሰነዘር ነው፡፡ ጸሀፊው ይህን ለማለት ለምን እንደፈለጉ ወይም ይህን ማለታቸው ሰልፋቸው ከየት ወገን እንደሆነ ፍንጭ ሰጥቶ ወደ ቀጣዩ ክፍል የሚያሸጋግር ድልድይ ነው፡፡

ጥንተ አብሶ(Original Sin)

ክፍል አንድ በዋናነት የሚያተኩረው ‹‹ እመቤታችን ቅድስት ድንግል ማርያም ጥንተ አብሶ ወይም የአዳም በደል አላገኛትም›› በሚል በአቡነ ማቲያስ እና ‹‹ እመቤታችን ቅድስት ድንግል ማርያም ጥንተ አብሶ ነበረባት ፤ ጌታን ስትወልድ መልአኩ ሲያበስራ ነው መንፈስ ቅዱስ ያነፃት›› በሚል ቀሲስ አስተርእየ ፅጌ የቀረበው ትምህርት ላይ ሆኖ ዲሲ ማህበረ ካህናት ለጉዳዩ ዳኝነት ለመስጠት ሲሞከር የሚታይ ክፍል ነው፡፡

ጸሀፊው ራሳቸውን የጉዳዩ ገለልተኛ አድርገው ለዳኝነት እንደቀረቡ በሚናገሩበት በዚህ ክፍል የቀሲስ አስተርእየን ሀሳብ የሚደግፉ (የእመቤታችን ቅድስት ድንግል ማርያም ጥንተ አብሶ ወይንም የአዳም በደል ነበረባት) በማለት ስድስት ያህል የጽሁፍ ማስረጃሆች እሳቸው ያሉበት የማህበረ ካህናቱ የተቋቋመው ኮሚቴ አቅርቧል፡፡ (ገፅ 30 እና 56 ፤ ማስረጃዎቹን ካቀረቡልን አንፃር በዝርዝር እንመልከተው እና እንመዝነው፡፡

1.      ሐይማኖት አበው ትርጓሜ ወንጌል ፤ መጻህፍተ ቅዳሴ እና ገብረ ህማማት

ጸሀፊውን ጨምሮ የኮሚቴዎች አባላት በግርድፍ በእነዚህ መጻህፍት ላይ ሀሳባቸውን የሚደግፍ ትምህርት አለው ይበሉ እንጂ የትኛው መጽሀፍ ላይ ምን ተብሎ እንደተፃፈ አልጠቀሱም ፡፡ እንዲህ አይነት ነገር ብጹዕ አቡነ ጎርጎርዮስ ካልእ ‹‹ ገበሬ አስደንግጥ ጥቅስ›› ይሉታል፡፡ ገበሬው በማሳ እያለ ድንጋይ ሲፈነቅል ፤ አልያም ክምር ሲያነሳ ፤ እባብ ያልሆነ ነገር ግን እባብ የሚመስል ፍጡር አፈትልኮ ይሄዳል፡፡ በዚህ ሰዓት ገበሬው እባብ መስሎት ይደነግጣል፡፡ አስተውሎ ሲያይ ግን እባብ እንዳልሆነ እና በከንቱ እደደነገጠ ይረዳል፡፡ አልያም እንደ ከተማ ባህታዊያን ምዕራፍ እና ቁጥር ሳይናገሩ ጌታ በማቴዎስ ወንጌል እንዲህ ብሏል ብሎ እንደመናገር አይነት ነው ፤ የሰዎቹ የመረጃ አገላለፅ ወይም አጠቃቀም፤

2.     የመልክከ ብርሀን አድማሱ ጀንበሬ

እዚህ ጋር ሁለቱን የሊቁን መጻህፍት ጠቅሰዋል ፤ እንደተለመደው ገፅ አይጠቅሱም ‹‹መጽሎተ አሚን›› እና ‹‹ኮከሐ ሃይማኖት›› ፤ በጣም ነው የሚገርማችሁ ሁለቱን መጻህፍት ከዚህ በፊት እና አሁን ይህን ጉዳይ መነሻ በማድረግ አንብቤአችዋለሁ፤ አንድም ቦታ የነሱን ሀሳብ የሚደግፍ ነገር አላየሁም ፤ ያነበባችሁ ካላችሁ ምስክርነት መስጠት ትችላላችሁ ፤ ያላነበባችሁም ሊቁ የሞቱት አባታችን እንጂ መጻህፍቶቻቸው አሉና አንብባችሁ ታዘቡኝ ፤ አይ ሊቁ አባታችን በህይወት ቢኖሩ…

3.  የአለቃ አያሌው መጻህፍት

ሁለት የአለቃ አያሌው መጻህፍት ተጠቅሰዋል ፤ ‹‹የኢትዮጵያ እምነት በሶስቱ ህግጋት›› እና ‹‹ወላዲተ አምላክ በኢትዮጵያ›› ለዚሁ ጉዳይ ይረዳኝ ዘንድ በማለት እነዚህን መፃህፍት አንብቤያችዋለሁ፡፤ ፍፁም አለቃ አያሌው ታምሩ ‹‹ እመቤታችን ጥንተ አብሶ ነበረባት ብለው አይፅፉም ›› እንደ እድል ሆኖ ይህ የቀሲስ አስተርየ ክህደት በተነሳበት ወቅት አለቃ አያሌው በህይወት ነበሩና ለእነሱ ብለው ባዘጋጁት መፅሀፍት (ዜና ህይወት ዘቅድስተ ቅዱሳን እመ አምላክ) ገፅ 1 ላይ እንዲህ ብለዋል፡፡ ‹‹ ስሜን ጠርተው ማታለያ ያደረጉኝ ቄስ አስተርየንና ዲያቆን ፅጌን እንዲሁም የዜና ልደታ ጋዜጣ ጸኀፊን እኔን አትጨምሩኝ ፤ ተመለሱ እላለሁ ፤ የቀራችሁት ምዕመን ግን ወደ ስህተት እንዳትገቡ በበደላቸው እንዳትተባበሩ ምክሬን እየሰጠሁ ይህን መፅሀፍ አንብባችሁ እንድትጠቀሙበት አደራ እላለሁ ›› እናም ይህን መፅሀፍ ታነቡ ዘንድ ግብዣዬ ነው፡፡

4.  ከፕሪስተን ዩኒቨርሲቲ የተገኝ የብጹዕ ቅዱስ አቡነ ጳውሎስ ፓትርያርክ መፅሀፍ

<<Yet eastern orthodoxy does not share the Roman catholic dogma of the immaculate conception which teaches the virgin’s exemption from origin sin. According to the Eastern Orthodoxy church, the blessed virgin is truly human, shoring the origin sin which is part and parcel of humanity which ultimately  expresses itself in natural death.

ይህን በግርድፉ ወደ አማርኛ ስመልሰው ‹‹ የምስራቅ ኦርቶዶክስ ድንግል ማርያም ጥንተ አብሶ አልነበረባትም የሚል የኢማኩሌት ኮንሰፕሽን አስተምህሮ የሆነው የሮማ ካቶሊክ ዶግማን አይጋሩትም፡፡ እንደ ምስራቅ ኦርቶዶክስ አስተምህሮ ቅድስት ድንግል ማርያም ሰው እንደመሆኗ በሰው ዘር ላይ ሲወርድ ሲዋረድ የመጣውን ራሱንም በተፈጥሯዊ ሞት የሚገልጸውን ጥንተ አብሶን ትናገራለች›› ብለው ፅፈዋል፡፡ በዚህ ጉዳይ በቀጣይ የምለው ነገር ቢኖረኝም ለአሁን ትንሽ ልበል፡፡ ይህ የአቡነ ጳውሎስ መፅኀፍ (በአባ ሰረቀ ብርሀን መፅሀፍ ላይ የተፃፈው ብቻ ለማለት ፈልጌ ነው) የሚናገረው ስለ ምስራቅ አብያተክርስያናት ነው፡፡ እኛ ደግሞ የኦሪየንታል ቤተክሰርስትያን አካላት ነን ፡፡  ቢሆንም በእኛ ቤተክርስትያን ፓትርያርክ ማለት በአስተዳደር ከፍ ያለ ቦታ ላይ የሚቀመጥ ፤ ስልጣነ ክህነቱ ከከፍተኛው ስልጣን (ጵጵስና ) የማይበልጥ ፤ የቤተክርስትያኑ አባል ማለት እንጂ የቤተክርስትያኒቱን አስተምህሮ የሚቀይር ፤ የሚለውጥ የሚሽር የማይሳሳት ማለት አይደለም፡፡ ሊሳሳት ይችላል ፡፡ አቡነ ጳውሎስ ይህንን ሀሳብ ደግፈው ቢፅፉ እንኳን ጽሁፋቸውም ሆነ እሳቤያቸው የሳቸው ማንነት እንጂ የቤተክርስትያኑን አስተምህሮ የሚወክል አይደለም፡፡ ስለሆነም ከጸሀፊውና ከያዘው መልዕክት አንፃር ለአቅመ መረጃ ያልደረሰ የአጯጩሁኝ መረጃ ነው፤ ግን አባ ሰረቀ ይህን መረጃ ለምን በዚህ ሰዓት መጠቀም ፈለጉ

5.     የአራቱ የእህት አብያተክርስትያናት እና የሌሎች ኦርቶዶክሳዊ መጽሀፍት

ከአራቱ እህት አብያተ ክርስትያናት ጋር አንድነት አለን ፤ ይህ ማለት ግን ልዩነት የለንም ማለት አይደለም ፤ ከልዩነታችን ውስጥ ደግሞ ይህ ጥንተ አብሶ ጉዳይ ነው ፤ ሊቁ አባታችን አለቃ አያሌው ይህን የኮሚቴዎች ሀሳብ እና የቄስ አስተርዮን አመለካከት በሚመለከት እንዲህ ብለው ነበር፡፡ ‹‹ ቄስ አስተርየ ከእህት አብያተክርስትያናት መለየት የለብንም ይላል ሌላው ጸሀፊም የእኛ አስተማሪዎቻችን እስክንድራውያን ናቸው ይላል ፡፡ እስክንድራውያን ለቡራኬ የተመረጡ እንጂ የኢትዮጵያ ሊቃውንት የትምህርቱን ወንበር ለሌላ አሳልፈው አልሰጡም (ዜና ህይወተ ዘቅድስተ ቅዱሳን ገጽ 39)

እንደሚታወቀው 1600 ዘመን በላይ ከእስክንድርያ 111 ሊቀ ጳጳስ አስመጥተናል፡፡ ይመጡ የነበሩት ጳጳሳትም ለመባረክ እና ስልጣነ ክህነትን ለመስጠት እንጂ ለማስተማር አልነበረም፡፡ እንኳን ለማስተማር ለመነጋገር እንኳን በአስተርጓሚ ነበር  የሚጠቀሙት ፤ ሀገራችን ኢትዮጵያ ክርስትናን ከተቀበሉ ሀገራት ቀዳሚ ነች ፡ በአፍሪካ ደግሞ ከግብጽም ትቀድማለች ፤ በ34 ዓ.ም ፡፡ ስለሆነም አስተምህሮዋ በቀጥታ ከሐዋርያት የተቀበለችው እና በራሷ ሊቃውንት የተስፋፋ ነው ፡፡

ጸሀፊው የሚገኙበት ኮሚቴ እመቤታችን ቅድስት ድንግል ማርያም ‹‹ ጥንተ አብሶ አለባት›› ብሎ ድፍረቱን እና ክህደቱን ያሳየን ከላይ ባየናቸው ምዕራፍና ቁጥር በሌላቸው ‹‹ ገበሬ አስደንግጥ›› ጥቅሶች ነው፡፡

From Anonymous
እመቤታችን ቅድስት ድንግል ማርያም «ጥንተ አብሶ» የሚባል ነገር ፈጽሞ የሌለባት፣ ከአባታችን ከአዳም በሰው ልጆች ሁሉ ላይ የወረደው የውርስ ኃጢአት እርሷን ግን በጭራሽ ያልነካት ያልደረሰባት፣ ይህም የሆነው የሰው ዘር ሳትሆን ቀርታ ወይም ልዩ ሰማያዊ ፍጡር ሆና ሳይሆን ከአባቷ ከቅዱስ ኤያቄምና ከእናቷ ከቅድስት ሃና የተወለደች ሰማይና ምድርን ለፈጠረ ለጌታችን ለኢየሱስ ክርስቶስ እናትነት አስቀድማ የተመረጠችና የታጨች በመሆኗ ለዚህ የመረጣት መንፈስ ቅዱስ ገና በእናቷ ማኅፀን ሳለች በዘር ይተላለፍ ወይም ይቆራኝ ከነበረው የውርስ ኃጢአት ጠብቋታል። እንዳይደርስባትም አንጽቷታል /ንፁህ አድርጓታል/። ምክንያቱም ለእግዚአብሔር የሚሳነው ነገር የለምና። ስለዚህም ከሴቶች ሁሉ የተለየች መሆኗን በቅዱስ ገብርኤል አብሳሪነት በቤተ መቅደስ እያለች ከሦስቱ አካላት አንዱን ወልድን በግብረ መንፈስ ቅዱስ እንደምትፀንስ ተነግሯታል። ተበስሮላታል። በዚያን ሰዓትም የመልአኩን ቃል በመቀበል «እንደ ቃልህ ይደረግልኝ» ስትል ብስራቱን ተቀብላለች። ለእግዚአብሔር ምስጋና ይሁን።

እንግዲህ የቤተ ክርስቲያናችን ትምህርቱ ከጥንት የመጣው የአባቶቻችንም ምስክርነቱ ዛሬ ደግሞ የእኔም እምነት ይሄ ነው። የማስተምረውም የምመሰክረውም ይህንኑ ነው። ይሁንና ዛሬ ዛሬ እንደሚሰማው «እመቤታችን ቅድስት ድንግል ማርያምን መንፈስ ቅዱስ አንጽቷተል ቀድሷታል» የሚለውን አባባል የግድ ከነጻች ኃጢአቱ ነበረባት ማለት ነው አለበለዚያ ከምን አነፃት? በሚል በማይገባ ስህተት ውስጥ ገብተው ይህንኑም በድፍረት የሚናገሩ ሰዎች አልታጡም። ምንም እንኳ መለኮታዊ ጥበብን በሰው ቋንቋ ለመግለጽ አስቸጋሪ ቢሆንም ለማነጻጸርም ቢያዳግትም ለእኛ በሚገባን መንገድ በቀላል ምሳሌ ለማስረዳት ያህል፦ አንድ ሰው ከመኪና ግጭት አደጋ ለጥቂት ድኗል። ታዲያ ይህን ሰው እግዚአብሔር አዳነው እግዚአብሔር ጠበቀው እንላለን። ሆኖም አድኖታል ጠብቆታል ስላልን የግድ ተገጭቶ ነበር የሚለውን ሃሳብ አያስከትልም። ሳይገጭ እግዚአብሔር ጠብቆታልና። ለመዳን ለመትረፍ መገጨት ወይም ለአደጋው መጋለጥ የግድ የለበትም ፈጦ ከመጣው አደጋ ሊሰወር ይችላልና። ጠበቀው አዳነው ማለት እንችላለን። ነገር ግን አዳነው ስለተባለ ጠበቀው ስለተባለ አለበለዚያ ከምን አዳነው ከምን ጠበቀው ስለደረሰበት ስለተገጨ አይደለም ወይ? ብሎ ማሰብ አለማስተዋል ካልሆነ በቀር ሌላ ሊሆን አይችልም። እንደዚሁም ሁሉ እመቤታችንን እግዚአብሔር መንፈስ ቅዱስ ከአዳም የውርስ ኃጢአት ጠበቃት፣ እንዳይደርስባት አነጻት ስለተባለ ብቻ ያነጸት ስለነበረባት ነው ብሎ ማመን መከራከር ለእኔ ኅሊናዬ የማይቀበለው ነገር ነው። ስለዚህ በትክክለኛው መልክ መሄድ ሲገባ አዲስ ሃሳብና አዲስ ፍልስፍና ማምጣት ትርፉ ውድቀት ነው። ከቶውንስ የፍልስፍና እናቱ መቸገር ነው ተብሎ የለ። ስለዚህ ለሁሉም የሚበጀው በእመቤታችን ላይ ምርምር ማካሄዱ ሳይሆን ይልቁንስ ለአሥራት ሀገሯ ለኢትዮጵያችን ሰላሙን በአማላጅነቷ እንድታወርድልን በረከቷ እንዲበዛልን ፍቅሯ እንዲጨምርልን መማፀን መለማመን እንጂ እግዚአብሔር ያከበራትን ለእናትነት የመረጣትን በማንና በምንም ምሳሌ የማይገኝላትን ንጽሕተ ንጹሐን፣ ቅድስተ ቅዱሳን በሆነች እናታችን ላይ ቃል መናገሩ አስተያየት መሰንዘሩ በራስ ላይ መልሶ ለመጣል ድንጋይ ማንሳት ነውና ከዚህ መቆጠብ ያስፈልጋል። እግዚአብሔር ከሁላችን ጋር ይሁን አሜን።